System polityczny i społeczny Mezopotamii
Ustrój społeczny – ogólna charakterystyka
Gospodarka Sumerów stała na wysokim poziomie. Stosunki gospodarcze Sumerów opierały się głównie na rolnictwie i hodowli bydła. Utrzymywali oni także system irygacyjny. Otworzenie kanału było często ważnym wydarzeniem w życiu gminy czy całego państwa. Ciężar budowy i oczyszczania tego kanału spadał na chłopa. Sumerowie rozwinęli lub wynaleźli:
· Rozwinęli produkcję cegły
· Wynaleźli koło garncarskie.
· Wynaleźli koło do wozu .
· Prawdopodobnie wynaleźli aliaż miedzi i cyny (metali uzyskiwanych z pobliskiego Iranu), znany pod nazwą brązu.
· Wynaleźli kolorowe szkła Rozwinęli sztukę złotniczą Sumerowie mocno rozwinęli handel, sięgający do doliny Indusu, gdzie znaleziono przedmioty pochodzenia sumeryjskiego datowane na połowę III tysiąclecia. Na zachodzie handel Sumerów dotarł do granic Azji Mniejszej jak i również do Egiptu.
· Wynaleźli system sześćdziesiętny.
· Wynaleźli kalendarz
· Wynaleźli piwo·J
· Matematyka – kąty, pola powierzchni, podział czasu·
· Budownictwo monumentalne – zigguraty·
· Poemat o Gilgameszu – powstał około 2300 – 2200 lat p.n.e., to najstarszy epos i pierwsze dzieło literackie ludzkości.
Zabytki piśmiennictwa Mezopotamii starożytnej, teksty klinowe w językach sumeryjskim i akadyjskim, datuje się od końca IV tysiąclecia p.n.e. do 1 połowie n.e. Piśmiennictwo Mezopotamii stanowi spuściznę dwóch odrębnych grup etnicznych:
Sumerów i
Semitów (Akadów, Babilończyków, Asyryjczyków).
Teksty sumeryjskie stanowiły często podstawę dla utworów akadyjskich (wielokroć dwujęzycznych). Piśmiennictwo Mezopotamii charakteryzują:
· utylitaryzm,
· elitarność,
· tradycjonalizm,
· anonimowość,
· różnorodność gatunków literackich.
W starożytnej Mezopotamii tytułem utworu był jego pierwszy zwrot, powtórzony na końcu, gdzie podawano też liczbę tabliczek, na których tekst spisano. Różnorodność tekstów:
· Mity;
· Eposy;
· Legendy;
· Pieśni religijne (tzw. liryka kultowa);
· Teksty: magiczne, wróżbiarskie, filozoficzne;
· Dysputy;
· Przysłowia;
· Przypowieści;
· Teksty prawne;
· Teksty historyczne;
· Teksty naukowe.
Wierzenia Sumerów – politeistyczne i antropomorficzne, oparte m.in. na kulcie sił przyrody i ciał astralnych. Religia Sumerów, ukształtowana w ciągu III tysiąclecia p.n.e., powstała z połączenia kultów istniejących w poszczególnych miastach-państwach.
Według wierzeń Sumerów z przedwiecznego morza kosmicznego wyłoniły się bóstwa — stworzyciele świata:
· An (‘niebo’) i
· Ki (‘ziemia’);
· z ich związku powstał bóg atmosfery Enlil (‘pan powietrza’), który oddzielił An od Ki i uczynił nad ziemią sklepienie niebieskie.
Trzecie z bóstw-stworzycieli — Enki, bóg mądrości, ukształtował ziemię wg planów-praw Enlila; utrzymanie ładu ziemskiego powierzono licznym bóstwom niższego rzędu. Z atmosfery i ziemi powstały bóstwa astralne, m.in.:
· Utu (‘słońce’),
· Nanna (‘księżyc’) i
· Inan/n/a (‘planeta Wenus’).
Szczególne miejsce w wierzeniach Sumerów zajmował kult płodności i związany z nim kult świętego drzewa. Wiele koncepcji teogonicznych, kosmogonicznych i innych, związanych z predestynacją, badaniem woli bogów (magia, wróżbiarstwo), etyką, pojęciem grzechu i życiem pozagrobowym zostało, za pośrednictwem m.in. religii babilońsko-asyryjskiej, przeniesionych do religii Greków, Etrusków i Rzymian.
Ludzie w dolinie Eufratu i Tygrysu trudnili się przede wszystkim uprawą roli, hodowlą bydła. Budowali łodzie i tratwy umożliwiające podróże morskie. Wyrabiali ceramiczne naczynia. Jednak głównym i najbardziej rozwiniętym zajęciem był handel, gdyż przez Międzyrzecze prowadziły szlaki handlowe z Chin i Indii do Europy i Afryki. Kupcy mezopotamscy wyprawiali się do sąsiednich krajów, oferując im mezopotamskie tkaniny wełniane, ozdoby i broń oraz pszenicę, jęczmień, daktyle; w zamian otrzymywali potrzebne im towary, przede wszystkim jednak chcieli surowców jak drewno, złoto czy rudy metali, których tak brakowało w Międzyrzeczu.
Wymiana handlowa z czasem stała się bardziej złożona. Zawierano umowy handlowe: początkowo wystarczyły tylko ustne, ale z czasem przekonano się, że te na piśmie są bardziej pewne. Dla ułatwienia wymiany towarów wprowadzono jednolity system miar wag, długości i powierzchni w wielu krajach.
Rodzina w Mezopotamii - rodzinę tworzyli mąż i żona z dziećmi. Mieszkali oni wspólnie w swoim domu z cegły lub trzciny. Ojcowie rozporządzali dziećmi; mogli je oddać w zastaw jako gwarancję spłaty długów. Powszechnym pożywieniem było pieczywo, a także soczewica, fasola, papka z jęczmienia. Ryby dostarczało morze i kanały nawadniające. Desery słodziło się miodem lub cukrem z palmy daktylowej.
Ustrój polityczny – ogólna charakterystyka
Rysem charakterystycznym stosunków politycznych w okresie państw - miast u Sumerów było rozbicie polityczne, brak scentralizowanego, obejmującego cały zasiedlony przez nich obszar państwa.
Jak daleko można sięgnąć w głąb ich historii podzieleni byli na państwa-miasta, w których rządzili kapłani z tytułem en lub ensi (dawniej ten. termin czytano patesi). Sami nosiciele najwyższej władzy używali terminu lugal - król. W ich rękach skupiała się cała władza administracyjna, wojskowa i sądownicza.
W rękach kapłanów znajdowała się również władza administracyjna, wojskowa i sądownicza.
Był to więc ustrój teokratyczy . Stopniowo, w nie dających się wyjaśnić okolicznościach, wyodrębniła się władza naczelnika wojskowego.
Silniejsze ośrodki miejskie podbijały słabsze, a łupy przypadały naczelnikowi i wojownikom, tworzącym arystokrację, podporę władzy naczelnika. Źródła rodzime potwierdziły niesłusznie dawniej kwestionowane informacje Berossosa, że osiągnąwszy władzę w mieście rodzinnym owi naczelnicy poczęli dążyć do zapewnienia sobie przewagi nad całym krajem Sumerów, zakładając krótkotrwałe zresztą dynastie.
Powtarzające się bowiem walki między miastami sumeryjskimi, których władcy dążyli do zapewnienia sobie hegemonii w Sumerze, osłabiły pozycję polityczną Sumerów na rzecz Semitów, których nazywamy od ich głównego ośrodka Akad - Akadami. Z dojściem ich do znaczenia rozpoczął się proces postępującej semityzacji Sumerów, który z początkiem II tys. p.n.e. był już faktem. Dlatego też znikła pamięć o ich istnieniu i osiągnięciach, i dopiero nauka na przełomie XIX i XX w. przywołała ich do życia.
Liczne dokumenty klinowe pochodzące z okresu rządów Hammurabiego, jego korespondencja z urzędnikami, teksty gospodarcze, a zwłaszcza odkryty w czasie badań wykopaliskowych w Suzie (Elam) w 1902 r. kodeks umożliwiają skreślenie obrazu państwa i społeczeństwa babilońskiego w tym czasie.
Życie Sumerów pozostawało pod przemożnym wpływem religii. Sumerowie wierzyli w siły przyrody, czczone pod postacią demonów. Początkowo każde miasto czciło swoje bóstwo. Później wytworzył się cały panteon bóstw. Budowano ogromne świątynie, przy nich wznoszono ogromne wieże tzw. Zigguraty. Szczególną czcią otaczali Sumerowie bóstwa płodności. U Sumerów rozwinęła się sztuka pisarska. Życie codzienne i rozwijająca się gospodarka zmuszały do spisywania dokumentów. Powstały epopeje treści o mitologicznej - poemat o Gilgameszu z zachowaną relacją o potopie.
źródło:http://www.sciaga.pl/tekst/30821-31-despotie_wschodnie_starozytna_mezopotamia_i_egipt
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz