Terminy i zadania
W e r o n i k a Ś w i ą t k o w s k a-
*Architektura Mezopotamii
*Medycyna Starożytnego Egiptu
*Architektura Egiptu
*Sztuka Egiptu
*Starożytne mapy
*Religia Mezopotamia i Egiptu
*Egipt i Mezopotamia Dzisiaj
*Rozwój nauki i wynalazki w Egipcie
*zmian na terenach dawnych Mezopotamii i Egiptu
*Osiągnięcia Mezopotamii
*System polityczny i społeczny Mezopotamii
*System polityczny i społeczny Egiptu
na 26.11.2013
poniedziałek, 25 listopada 2013
System polityczny i społeczny Egiptu
System polityczny i społeczny Egiptu
Ustrój polityczny –ewolucja; ogólna charakterystyka
Monarchia despotyczna jako typowy ustrój cywilizacji starożytnego wschodu.
Najtrwalszą i najdłużej istniejącą z monarchii w historii świata była monarchia egipska.
W ciągu niemal 3 tysięcy lat (od 3000 r. p.n.e.) krajem rządził niezmiennie ten sam typ władcy, którego atrybuty władzy oraz instytucje w zasadzie nienaruszone. Imię króla najczęściej zastępowano nazwą monarszego pałacu – „wielkiego domu”, czyli w języku Egipcjan per-aa, a w postaci przekazanej nam przez Greków – FARAON.
Najważniejszą cechą władzy faraona był jej boski, sakralny charakter, a sam faraon był wręcz utożsamiany z bogiem – Horusem, co oznaczało, że w Egipcie panowała teokracja (z gr. theokratia, „władza boga”). W miarę upływu czasu umniejszała się boskość faraona. Ostatecznie wierzono, że faraon dopiero po śmierci stawał się naprawdę bogiem Ozyrysem. Jednocześnie zmieniały się pojęcia Egipcjan na temat zaświatów. O ile wcześniej uważano, że życie w nich możliwe jest tylko dla faraona, potem także jego rodziny i urzędników, to później zaczęto wierzyć, że jest to perspektywa życia także dla każdego człowieka. W okresie Średniego Państwa (XX-XVII w. p.n.e.) faraon stał się wybrańcem boga, w okresie Nowego Państwa (XVI-XI w. p.n.e.) faraon pojmowany był już „tylko” jako odbicie, obraz boga, tak jak posąg kultowy, nie był już nawet synem boga. Rozpowszechniła się idea ziemskiego pochodzenia monarchii. Nadal jednak Amon-Re, będący wówczas najsilniejszym bogiem Egiptu, wybierał sobie spośród wielu tego, a nie innego władcę na swojego ziemskiego następcę.
Niezmiennie absolutna pozostawała też władza faraona, bo obojętnie, czy był żyjącym bogiem, czy tylko synem boga, zarówno on, jak i jego reprezentanci mieli nad poddanymi wszelką władzę. Faraon był najwyższym kapłanem, ustawodawcą, sędzią, wodzem. Tylko tak silna władza mogła zrealizować gigantyczne przedsięwzięcia, jakimi była budowa piramid czy wielkie prace melioracyjne. Przykładowo po wylewie rzeki Nil należało zmobilizować całą ludność do pracy przy uprawie zawodnionej i użyźnionej naniesionym mułem ziemi. Z kolei po obfitych zbiorach część plonów gromadzono w magazynach z przeznaczeniem na przyszły zasiew lub jako rezerwę na czas nieurodzaju. Sprawna realizacja tych zadań wymagała istnienia władzy cieszącej się bezwzględnym posłuchem. Absolutny autorytet władców wymuszały zastępy urzędników i żołnierzy. Nie przypadkiem egipska maksyma z XXII w. p.n.e. głosiła:
„Budź trwogę, tak żeby ludzie bali się ciebie.
Tylko taki urzędnik, którego ludzie się boją, jest prawdziwym urzędnikiem.
Patrz- chwała urzędnika polega na tym, że czyni to, czego domaga się prawo.”
Ponieważ wierzono, że dobroczynne działanie rzek zależy od woli bogów, państwo organizowało obrzędy religijne i zbiorowe modły oraz składanie ofiar.
W historii starożytnego Egiptu nigdy nie spisano żadnych praw, które w jakikolwiek sposób umniejszałyby władzę króla. Ograniczały ją tylko i wyłącznie faktyczne wpływy rosnących momentami w siłę urzędników.
Czasem wręcz przejmowali władzę i zamieniali faktycznie Egipt w teokrację. Najwyższym po faraonie dostojnikiem był wezyr – zwykle jego krewny bądź po prostu syn. Faraonowie powołali tę instytucję do pomocy w rządzeniu wielkim krajem, zawsze noszącym piętno podziału na Egipt Dolny i Górny, i dla wprawienia swoich potomków w sztuce rządzenia.
Podatki płacono w naturze, bo Egipcjanie nie używali pieniądza. Za służbę faraon płacił nadziałami ziemi, które z pokolenia na pokolenie gromadziły rodziny urzędników i oficerów.
Ustrój społeczny – ewolucja; ogólna charakterystyka
Większość mieszkańców Egiptu stanowili chłopi. Byli oni osobiście wolni, co nie znaczy, że mieli prawo swobodnego dysponowania całym swoim czasem. W okresie, kiedy pola uprawne zalewały wody Nilu, chłopów powoływano do wykonywania różnych prac na rzecz państwa. Oni właśnie, pod nadzorem inżynierów i urzędników, wznosili piramidy, świątynie i monumentalne pomniki.
Specjalny status mieli pisarze. Nauka pisma trwała bardzo długo i była niezwykle żmudna. Dlatego też osoby, które opanowały tę trudną sztukę, cieszyły się dużym prestiżem społecznym.
Dużą rolę odgrywali w Egipcie urzędnicy państwowi. Wynikało to z charakteru władzy królewskiej: faraon sprawował kontrolę nad wieloma gałęziami wytwórczości, niezbędny był rozbudowany aparat administracyjny sprawujący nadzór nad różnymi dziedzinami życia. Liczne wskazówki dotyczące postępowania wobec urzędników, skierowane zarówno do ich podwładnych, jak i petentów, ukazują obraz pełen poddańczości i całkowitej przewagi osób stojących wyżej w hierarchii:
„Zginaj kark przed zwierzchnikami swoimi,
przed twoim przełożonym na dworze królewskim,
a dom twój będzie trwale bogaty i obchodzić się będą z Tobą przyzwoicie.
To bardzo źle przeciwstawiać się zwierzchnikowi,
bo człowiek żyje tylko dzięki życzliwości zwierzchnika
i kiedy jego ręka nie wyciąga się, żeby podwładnego pozbawić osłony.”
W hierarchii urzędniczej najwyższe miejsce zajmował wezyr, prawa ręka władcy, właściwy nadzorca systemu administracyjnego. Dobór odpowiedniej osoby na to stanowisko był dla każdego faraona sprawą niezmiernej wagi. Nielojalny z zbyt ambitny wezyr mógł bowiem zagrozić władzy królewskiej.
Osobną grupę społeczeństwa stanowili kapłani. Zajmowali się przede wszystkim kultem, ale także zarządzaniem posiadłościami ziemskimi, które poszczególni władcy przyznawali w darze świątyniom. Rytuały ku czci bóstw były niezmiernie skomplikowane i czasochłonne, poza tym kapłanów obowiązywały liczne nakazy i zakazy, nieraz dość uciążliwe. Musieli oni dbać, aby ich ciała pozbawione byłby jakiegokolwiek owłosienia, przestrzegali też ścisłych przepisów dotyczących stroju. Jednakże ich wysoka pozycja społeczna i zamożność wynagradzały im te niedogodności.
Wszelkie stanowiska państwowe obsadzane były przez mężczyzn. Jedynym wyjątkiem były „małżonki Amona”, kobiety będące kapłankami tego boga w Tebach. W początkach Epoki Późnej sprawowały one władzę nad całym okręgiem tebańskim.
źródło:http://www.sciaga.pl/tekst/30821-31-despotie_wschodnie_starozytna_mezopotamia_i_egipt
Ustrój polityczny –ewolucja; ogólna charakterystyka
Monarchia despotyczna jako typowy ustrój cywilizacji starożytnego wschodu.
Najtrwalszą i najdłużej istniejącą z monarchii w historii świata była monarchia egipska.
W ciągu niemal 3 tysięcy lat (od 3000 r. p.n.e.) krajem rządził niezmiennie ten sam typ władcy, którego atrybuty władzy oraz instytucje w zasadzie nienaruszone. Imię króla najczęściej zastępowano nazwą monarszego pałacu – „wielkiego domu”, czyli w języku Egipcjan per-aa, a w postaci przekazanej nam przez Greków – FARAON.
Najważniejszą cechą władzy faraona był jej boski, sakralny charakter, a sam faraon był wręcz utożsamiany z bogiem – Horusem, co oznaczało, że w Egipcie panowała teokracja (z gr. theokratia, „władza boga”). W miarę upływu czasu umniejszała się boskość faraona. Ostatecznie wierzono, że faraon dopiero po śmierci stawał się naprawdę bogiem Ozyrysem. Jednocześnie zmieniały się pojęcia Egipcjan na temat zaświatów. O ile wcześniej uważano, że życie w nich możliwe jest tylko dla faraona, potem także jego rodziny i urzędników, to później zaczęto wierzyć, że jest to perspektywa życia także dla każdego człowieka. W okresie Średniego Państwa (XX-XVII w. p.n.e.) faraon stał się wybrańcem boga, w okresie Nowego Państwa (XVI-XI w. p.n.e.) faraon pojmowany był już „tylko” jako odbicie, obraz boga, tak jak posąg kultowy, nie był już nawet synem boga. Rozpowszechniła się idea ziemskiego pochodzenia monarchii. Nadal jednak Amon-Re, będący wówczas najsilniejszym bogiem Egiptu, wybierał sobie spośród wielu tego, a nie innego władcę na swojego ziemskiego następcę.
Niezmiennie absolutna pozostawała też władza faraona, bo obojętnie, czy był żyjącym bogiem, czy tylko synem boga, zarówno on, jak i jego reprezentanci mieli nad poddanymi wszelką władzę. Faraon był najwyższym kapłanem, ustawodawcą, sędzią, wodzem. Tylko tak silna władza mogła zrealizować gigantyczne przedsięwzięcia, jakimi była budowa piramid czy wielkie prace melioracyjne. Przykładowo po wylewie rzeki Nil należało zmobilizować całą ludność do pracy przy uprawie zawodnionej i użyźnionej naniesionym mułem ziemi. Z kolei po obfitych zbiorach część plonów gromadzono w magazynach z przeznaczeniem na przyszły zasiew lub jako rezerwę na czas nieurodzaju. Sprawna realizacja tych zadań wymagała istnienia władzy cieszącej się bezwzględnym posłuchem. Absolutny autorytet władców wymuszały zastępy urzędników i żołnierzy. Nie przypadkiem egipska maksyma z XXII w. p.n.e. głosiła:
„Budź trwogę, tak żeby ludzie bali się ciebie.
Tylko taki urzędnik, którego ludzie się boją, jest prawdziwym urzędnikiem.
Patrz- chwała urzędnika polega na tym, że czyni to, czego domaga się prawo.”
Ponieważ wierzono, że dobroczynne działanie rzek zależy od woli bogów, państwo organizowało obrzędy religijne i zbiorowe modły oraz składanie ofiar.
W historii starożytnego Egiptu nigdy nie spisano żadnych praw, które w jakikolwiek sposób umniejszałyby władzę króla. Ograniczały ją tylko i wyłącznie faktyczne wpływy rosnących momentami w siłę urzędników.
Czasem wręcz przejmowali władzę i zamieniali faktycznie Egipt w teokrację. Najwyższym po faraonie dostojnikiem był wezyr – zwykle jego krewny bądź po prostu syn. Faraonowie powołali tę instytucję do pomocy w rządzeniu wielkim krajem, zawsze noszącym piętno podziału na Egipt Dolny i Górny, i dla wprawienia swoich potomków w sztuce rządzenia.
Podatki płacono w naturze, bo Egipcjanie nie używali pieniądza. Za służbę faraon płacił nadziałami ziemi, które z pokolenia na pokolenie gromadziły rodziny urzędników i oficerów.
Ustrój społeczny – ewolucja; ogólna charakterystyka
Większość mieszkańców Egiptu stanowili chłopi. Byli oni osobiście wolni, co nie znaczy, że mieli prawo swobodnego dysponowania całym swoim czasem. W okresie, kiedy pola uprawne zalewały wody Nilu, chłopów powoływano do wykonywania różnych prac na rzecz państwa. Oni właśnie, pod nadzorem inżynierów i urzędników, wznosili piramidy, świątynie i monumentalne pomniki.
Specjalny status mieli pisarze. Nauka pisma trwała bardzo długo i była niezwykle żmudna. Dlatego też osoby, które opanowały tę trudną sztukę, cieszyły się dużym prestiżem społecznym.
Dużą rolę odgrywali w Egipcie urzędnicy państwowi. Wynikało to z charakteru władzy królewskiej: faraon sprawował kontrolę nad wieloma gałęziami wytwórczości, niezbędny był rozbudowany aparat administracyjny sprawujący nadzór nad różnymi dziedzinami życia. Liczne wskazówki dotyczące postępowania wobec urzędników, skierowane zarówno do ich podwładnych, jak i petentów, ukazują obraz pełen poddańczości i całkowitej przewagi osób stojących wyżej w hierarchii:
„Zginaj kark przed zwierzchnikami swoimi,
przed twoim przełożonym na dworze królewskim,
a dom twój będzie trwale bogaty i obchodzić się będą z Tobą przyzwoicie.
To bardzo źle przeciwstawiać się zwierzchnikowi,
bo człowiek żyje tylko dzięki życzliwości zwierzchnika
i kiedy jego ręka nie wyciąga się, żeby podwładnego pozbawić osłony.”
W hierarchii urzędniczej najwyższe miejsce zajmował wezyr, prawa ręka władcy, właściwy nadzorca systemu administracyjnego. Dobór odpowiedniej osoby na to stanowisko był dla każdego faraona sprawą niezmiernej wagi. Nielojalny z zbyt ambitny wezyr mógł bowiem zagrozić władzy królewskiej.
Osobną grupę społeczeństwa stanowili kapłani. Zajmowali się przede wszystkim kultem, ale także zarządzaniem posiadłościami ziemskimi, które poszczególni władcy przyznawali w darze świątyniom. Rytuały ku czci bóstw były niezmiernie skomplikowane i czasochłonne, poza tym kapłanów obowiązywały liczne nakazy i zakazy, nieraz dość uciążliwe. Musieli oni dbać, aby ich ciała pozbawione byłby jakiegokolwiek owłosienia, przestrzegali też ścisłych przepisów dotyczących stroju. Jednakże ich wysoka pozycja społeczna i zamożność wynagradzały im te niedogodności.
Wszelkie stanowiska państwowe obsadzane były przez mężczyzn. Jedynym wyjątkiem były „małżonki Amona”, kobiety będące kapłankami tego boga w Tebach. W początkach Epoki Późnej sprawowały one władzę nad całym okręgiem tebańskim.
źródło:http://www.sciaga.pl/tekst/30821-31-despotie_wschodnie_starozytna_mezopotamia_i_egipt
System polityczny i społeczny Mezopotamii
System polityczny i społeczny Mezopotamii
Ustrój społeczny – ogólna charakterystyka
Gospodarka Sumerów stała na wysokim poziomie. Stosunki gospodarcze Sumerów opierały się głównie na rolnictwie i hodowli bydła. Utrzymywali oni także system irygacyjny. Otworzenie kanału było często ważnym wydarzeniem w życiu gminy czy całego państwa. Ciężar budowy i oczyszczania tego kanału spadał na chłopa. Sumerowie rozwinęli lub wynaleźli:
· Rozwinęli produkcję cegły
· Wynaleźli koło garncarskie.
· Wynaleźli koło do wozu .
· Prawdopodobnie wynaleźli aliaż miedzi i cyny (metali uzyskiwanych z pobliskiego Iranu), znany pod nazwą brązu.
· Wynaleźli kolorowe szkła Rozwinęli sztukę złotniczą Sumerowie mocno rozwinęli handel, sięgający do doliny Indusu, gdzie znaleziono przedmioty pochodzenia sumeryjskiego datowane na połowę III tysiąclecia. Na zachodzie handel Sumerów dotarł do granic Azji Mniejszej jak i również do Egiptu.
· Wynaleźli system sześćdziesiętny.
· Wynaleźli kalendarz
· Wynaleźli piwo·J
· Matematyka – kąty, pola powierzchni, podział czasu·
· Budownictwo monumentalne – zigguraty·
· Poemat o Gilgameszu – powstał około 2300 – 2200 lat p.n.e., to najstarszy epos i pierwsze dzieło literackie ludzkości.
Zabytki piśmiennictwa Mezopotamii starożytnej, teksty klinowe w językach sumeryjskim i akadyjskim, datuje się od końca IV tysiąclecia p.n.e. do 1 połowie n.e. Piśmiennictwo Mezopotamii stanowi spuściznę dwóch odrębnych grup etnicznych:
Sumerów i
Semitów (Akadów, Babilończyków, Asyryjczyków).
Teksty sumeryjskie stanowiły często podstawę dla utworów akadyjskich (wielokroć dwujęzycznych). Piśmiennictwo Mezopotamii charakteryzują:
· utylitaryzm,
· elitarność,
· tradycjonalizm,
· anonimowość,
· różnorodność gatunków literackich.
W starożytnej Mezopotamii tytułem utworu był jego pierwszy zwrot, powtórzony na końcu, gdzie podawano też liczbę tabliczek, na których tekst spisano. Różnorodność tekstów:
· Mity;
· Eposy;
· Legendy;
· Pieśni religijne (tzw. liryka kultowa);
· Teksty: magiczne, wróżbiarskie, filozoficzne;
· Dysputy;
· Przysłowia;
· Przypowieści;
· Teksty prawne;
· Teksty historyczne;
· Teksty naukowe.
Wierzenia Sumerów – politeistyczne i antropomorficzne, oparte m.in. na kulcie sił przyrody i ciał astralnych. Religia Sumerów, ukształtowana w ciągu III tysiąclecia p.n.e., powstała z połączenia kultów istniejących w poszczególnych miastach-państwach.
Według wierzeń Sumerów z przedwiecznego morza kosmicznego wyłoniły się bóstwa — stworzyciele świata:
· An (‘niebo’) i
· Ki (‘ziemia’);
· z ich związku powstał bóg atmosfery Enlil (‘pan powietrza’), który oddzielił An od Ki i uczynił nad ziemią sklepienie niebieskie.
Trzecie z bóstw-stworzycieli — Enki, bóg mądrości, ukształtował ziemię wg planów-praw Enlila; utrzymanie ładu ziemskiego powierzono licznym bóstwom niższego rzędu. Z atmosfery i ziemi powstały bóstwa astralne, m.in.:
· Utu (‘słońce’),
· Nanna (‘księżyc’) i
· Inan/n/a (‘planeta Wenus’).
Szczególne miejsce w wierzeniach Sumerów zajmował kult płodności i związany z nim kult świętego drzewa. Wiele koncepcji teogonicznych, kosmogonicznych i innych, związanych z predestynacją, badaniem woli bogów (magia, wróżbiarstwo), etyką, pojęciem grzechu i życiem pozagrobowym zostało, za pośrednictwem m.in. religii babilońsko-asyryjskiej, przeniesionych do religii Greków, Etrusków i Rzymian.
Ludzie w dolinie Eufratu i Tygrysu trudnili się przede wszystkim uprawą roli, hodowlą bydła. Budowali łodzie i tratwy umożliwiające podróże morskie. Wyrabiali ceramiczne naczynia. Jednak głównym i najbardziej rozwiniętym zajęciem był handel, gdyż przez Międzyrzecze prowadziły szlaki handlowe z Chin i Indii do Europy i Afryki. Kupcy mezopotamscy wyprawiali się do sąsiednich krajów, oferując im mezopotamskie tkaniny wełniane, ozdoby i broń oraz pszenicę, jęczmień, daktyle; w zamian otrzymywali potrzebne im towary, przede wszystkim jednak chcieli surowców jak drewno, złoto czy rudy metali, których tak brakowało w Międzyrzeczu.
Wymiana handlowa z czasem stała się bardziej złożona. Zawierano umowy handlowe: początkowo wystarczyły tylko ustne, ale z czasem przekonano się, że te na piśmie są bardziej pewne. Dla ułatwienia wymiany towarów wprowadzono jednolity system miar wag, długości i powierzchni w wielu krajach.
Rodzina w Mezopotamii - rodzinę tworzyli mąż i żona z dziećmi. Mieszkali oni wspólnie w swoim domu z cegły lub trzciny. Ojcowie rozporządzali dziećmi; mogli je oddać w zastaw jako gwarancję spłaty długów. Powszechnym pożywieniem było pieczywo, a także soczewica, fasola, papka z jęczmienia. Ryby dostarczało morze i kanały nawadniające. Desery słodziło się miodem lub cukrem z palmy daktylowej.
Ustrój polityczny – ogólna charakterystyka
Rysem charakterystycznym stosunków politycznych w okresie państw - miast u Sumerów było rozbicie polityczne, brak scentralizowanego, obejmującego cały zasiedlony przez nich obszar państwa.
Jak daleko można sięgnąć w głąb ich historii podzieleni byli na państwa-miasta, w których rządzili kapłani z tytułem en lub ensi (dawniej ten. termin czytano patesi). Sami nosiciele najwyższej władzy używali terminu lugal - król. W ich rękach skupiała się cała władza administracyjna, wojskowa i sądownicza.
W rękach kapłanów znajdowała się również władza administracyjna, wojskowa i sądownicza.
Był to więc ustrój teokratyczy . Stopniowo, w nie dających się wyjaśnić okolicznościach, wyodrębniła się władza naczelnika wojskowego.
Silniejsze ośrodki miejskie podbijały słabsze, a łupy przypadały naczelnikowi i wojownikom, tworzącym arystokrację, podporę władzy naczelnika. Źródła rodzime potwierdziły niesłusznie dawniej kwestionowane informacje Berossosa, że osiągnąwszy władzę w mieście rodzinnym owi naczelnicy poczęli dążyć do zapewnienia sobie przewagi nad całym krajem Sumerów, zakładając krótkotrwałe zresztą dynastie.
Powtarzające się bowiem walki między miastami sumeryjskimi, których władcy dążyli do zapewnienia sobie hegemonii w Sumerze, osłabiły pozycję polityczną Sumerów na rzecz Semitów, których nazywamy od ich głównego ośrodka Akad - Akadami. Z dojściem ich do znaczenia rozpoczął się proces postępującej semityzacji Sumerów, który z początkiem II tys. p.n.e. był już faktem. Dlatego też znikła pamięć o ich istnieniu i osiągnięciach, i dopiero nauka na przełomie XIX i XX w. przywołała ich do życia.
Liczne dokumenty klinowe pochodzące z okresu rządów Hammurabiego, jego korespondencja z urzędnikami, teksty gospodarcze, a zwłaszcza odkryty w czasie badań wykopaliskowych w Suzie (Elam) w 1902 r. kodeks umożliwiają skreślenie obrazu państwa i społeczeństwa babilońskiego w tym czasie.
Życie Sumerów pozostawało pod przemożnym wpływem religii. Sumerowie wierzyli w siły przyrody, czczone pod postacią demonów. Początkowo każde miasto czciło swoje bóstwo. Później wytworzył się cały panteon bóstw. Budowano ogromne świątynie, przy nich wznoszono ogromne wieże tzw. Zigguraty. Szczególną czcią otaczali Sumerowie bóstwa płodności. U Sumerów rozwinęła się sztuka pisarska. Życie codzienne i rozwijająca się gospodarka zmuszały do spisywania dokumentów. Powstały epopeje treści o mitologicznej - poemat o Gilgameszu z zachowaną relacją o potopie.
źródło:http://www.sciaga.pl/tekst/30821-31-despotie_wschodnie_starozytna_mezopotamia_i_egipt
Ustrój społeczny – ogólna charakterystyka
Gospodarka Sumerów stała na wysokim poziomie. Stosunki gospodarcze Sumerów opierały się głównie na rolnictwie i hodowli bydła. Utrzymywali oni także system irygacyjny. Otworzenie kanału było często ważnym wydarzeniem w życiu gminy czy całego państwa. Ciężar budowy i oczyszczania tego kanału spadał na chłopa. Sumerowie rozwinęli lub wynaleźli:
· Rozwinęli produkcję cegły
· Wynaleźli koło garncarskie.
· Wynaleźli koło do wozu .
· Prawdopodobnie wynaleźli aliaż miedzi i cyny (metali uzyskiwanych z pobliskiego Iranu), znany pod nazwą brązu.
· Wynaleźli kolorowe szkła Rozwinęli sztukę złotniczą Sumerowie mocno rozwinęli handel, sięgający do doliny Indusu, gdzie znaleziono przedmioty pochodzenia sumeryjskiego datowane na połowę III tysiąclecia. Na zachodzie handel Sumerów dotarł do granic Azji Mniejszej jak i również do Egiptu.
· Wynaleźli system sześćdziesiętny.
· Wynaleźli kalendarz
· Wynaleźli piwo·J
· Matematyka – kąty, pola powierzchni, podział czasu·
· Budownictwo monumentalne – zigguraty·
· Poemat o Gilgameszu – powstał około 2300 – 2200 lat p.n.e., to najstarszy epos i pierwsze dzieło literackie ludzkości.
Zabytki piśmiennictwa Mezopotamii starożytnej, teksty klinowe w językach sumeryjskim i akadyjskim, datuje się od końca IV tysiąclecia p.n.e. do 1 połowie n.e. Piśmiennictwo Mezopotamii stanowi spuściznę dwóch odrębnych grup etnicznych:
Sumerów i
Semitów (Akadów, Babilończyków, Asyryjczyków).
Teksty sumeryjskie stanowiły często podstawę dla utworów akadyjskich (wielokroć dwujęzycznych). Piśmiennictwo Mezopotamii charakteryzują:
· utylitaryzm,
· elitarność,
· tradycjonalizm,
· anonimowość,
· różnorodność gatunków literackich.
W starożytnej Mezopotamii tytułem utworu był jego pierwszy zwrot, powtórzony na końcu, gdzie podawano też liczbę tabliczek, na których tekst spisano. Różnorodność tekstów:
· Mity;
· Eposy;
· Legendy;
· Pieśni religijne (tzw. liryka kultowa);
· Teksty: magiczne, wróżbiarskie, filozoficzne;
· Dysputy;
· Przysłowia;
· Przypowieści;
· Teksty prawne;
· Teksty historyczne;
· Teksty naukowe.
Wierzenia Sumerów – politeistyczne i antropomorficzne, oparte m.in. na kulcie sił przyrody i ciał astralnych. Religia Sumerów, ukształtowana w ciągu III tysiąclecia p.n.e., powstała z połączenia kultów istniejących w poszczególnych miastach-państwach.
Według wierzeń Sumerów z przedwiecznego morza kosmicznego wyłoniły się bóstwa — stworzyciele świata:
· An (‘niebo’) i
· Ki (‘ziemia’);
· z ich związku powstał bóg atmosfery Enlil (‘pan powietrza’), który oddzielił An od Ki i uczynił nad ziemią sklepienie niebieskie.
Trzecie z bóstw-stworzycieli — Enki, bóg mądrości, ukształtował ziemię wg planów-praw Enlila; utrzymanie ładu ziemskiego powierzono licznym bóstwom niższego rzędu. Z atmosfery i ziemi powstały bóstwa astralne, m.in.:
· Utu (‘słońce’),
· Nanna (‘księżyc’) i
· Inan/n/a (‘planeta Wenus’).
Szczególne miejsce w wierzeniach Sumerów zajmował kult płodności i związany z nim kult świętego drzewa. Wiele koncepcji teogonicznych, kosmogonicznych i innych, związanych z predestynacją, badaniem woli bogów (magia, wróżbiarstwo), etyką, pojęciem grzechu i życiem pozagrobowym zostało, za pośrednictwem m.in. religii babilońsko-asyryjskiej, przeniesionych do religii Greków, Etrusków i Rzymian.
Ludzie w dolinie Eufratu i Tygrysu trudnili się przede wszystkim uprawą roli, hodowlą bydła. Budowali łodzie i tratwy umożliwiające podróże morskie. Wyrabiali ceramiczne naczynia. Jednak głównym i najbardziej rozwiniętym zajęciem był handel, gdyż przez Międzyrzecze prowadziły szlaki handlowe z Chin i Indii do Europy i Afryki. Kupcy mezopotamscy wyprawiali się do sąsiednich krajów, oferując im mezopotamskie tkaniny wełniane, ozdoby i broń oraz pszenicę, jęczmień, daktyle; w zamian otrzymywali potrzebne im towary, przede wszystkim jednak chcieli surowców jak drewno, złoto czy rudy metali, których tak brakowało w Międzyrzeczu.
Wymiana handlowa z czasem stała się bardziej złożona. Zawierano umowy handlowe: początkowo wystarczyły tylko ustne, ale z czasem przekonano się, że te na piśmie są bardziej pewne. Dla ułatwienia wymiany towarów wprowadzono jednolity system miar wag, długości i powierzchni w wielu krajach.
Rodzina w Mezopotamii - rodzinę tworzyli mąż i żona z dziećmi. Mieszkali oni wspólnie w swoim domu z cegły lub trzciny. Ojcowie rozporządzali dziećmi; mogli je oddać w zastaw jako gwarancję spłaty długów. Powszechnym pożywieniem było pieczywo, a także soczewica, fasola, papka z jęczmienia. Ryby dostarczało morze i kanały nawadniające. Desery słodziło się miodem lub cukrem z palmy daktylowej.
Ustrój polityczny – ogólna charakterystyka
Rysem charakterystycznym stosunków politycznych w okresie państw - miast u Sumerów było rozbicie polityczne, brak scentralizowanego, obejmującego cały zasiedlony przez nich obszar państwa.
Jak daleko można sięgnąć w głąb ich historii podzieleni byli na państwa-miasta, w których rządzili kapłani z tytułem en lub ensi (dawniej ten. termin czytano patesi). Sami nosiciele najwyższej władzy używali terminu lugal - król. W ich rękach skupiała się cała władza administracyjna, wojskowa i sądownicza.
W rękach kapłanów znajdowała się również władza administracyjna, wojskowa i sądownicza.
Był to więc ustrój teokratyczy . Stopniowo, w nie dających się wyjaśnić okolicznościach, wyodrębniła się władza naczelnika wojskowego.
Silniejsze ośrodki miejskie podbijały słabsze, a łupy przypadały naczelnikowi i wojownikom, tworzącym arystokrację, podporę władzy naczelnika. Źródła rodzime potwierdziły niesłusznie dawniej kwestionowane informacje Berossosa, że osiągnąwszy władzę w mieście rodzinnym owi naczelnicy poczęli dążyć do zapewnienia sobie przewagi nad całym krajem Sumerów, zakładając krótkotrwałe zresztą dynastie.
Powtarzające się bowiem walki między miastami sumeryjskimi, których władcy dążyli do zapewnienia sobie hegemonii w Sumerze, osłabiły pozycję polityczną Sumerów na rzecz Semitów, których nazywamy od ich głównego ośrodka Akad - Akadami. Z dojściem ich do znaczenia rozpoczął się proces postępującej semityzacji Sumerów, który z początkiem II tys. p.n.e. był już faktem. Dlatego też znikła pamięć o ich istnieniu i osiągnięciach, i dopiero nauka na przełomie XIX i XX w. przywołała ich do życia.
Liczne dokumenty klinowe pochodzące z okresu rządów Hammurabiego, jego korespondencja z urzędnikami, teksty gospodarcze, a zwłaszcza odkryty w czasie badań wykopaliskowych w Suzie (Elam) w 1902 r. kodeks umożliwiają skreślenie obrazu państwa i społeczeństwa babilońskiego w tym czasie.
Życie Sumerów pozostawało pod przemożnym wpływem religii. Sumerowie wierzyli w siły przyrody, czczone pod postacią demonów. Początkowo każde miasto czciło swoje bóstwo. Później wytworzył się cały panteon bóstw. Budowano ogromne świątynie, przy nich wznoszono ogromne wieże tzw. Zigguraty. Szczególną czcią otaczali Sumerowie bóstwa płodności. U Sumerów rozwinęła się sztuka pisarska. Życie codzienne i rozwijająca się gospodarka zmuszały do spisywania dokumentów. Powstały epopeje treści o mitologicznej - poemat o Gilgameszu z zachowaną relacją o potopie.
źródło:http://www.sciaga.pl/tekst/30821-31-despotie_wschodnie_starozytna_mezopotamia_i_egipt
Osiągnięcia Mezopotami
Osiągnięcia Mezopotami
Kalendarz 12 miesięcy i 365 dni
Pismo piktograficzne które stało się pismem klinowym
Koło garncarskie
.jpg)
Koło do wozu
.jpg)
System kanałów nawadniających pola
Domy z cegieł
Kompleksy militarno-spichlerzowo-świątynne( CZYLI:
ZIKURRAT)
Wytapiali brąż ze stopu miedzi i cynku
System miar i wag
Pług,radło
Zegar słoneczny
.jpg)
Tablica do liczenia pierwiastków
Ceramika
.jpg)
Zaawansowana astronomia
.jpg)
źródło:http://zadane.pl/zadanie/2773987
Przyczyny zmian na terenie dawnych Mezopotamii i Egiptu
Przyczyny zmian na terenie dawnych Mezopotamii i Egiptu
Egipt:
(ok. 2686–ok. 2181 p.n.e.)
Stare Państwo (dynastie od III do VI), które swoim terytorium sięgało poza pierwszą kataraktę, znane jest szczególnie z monumentalnych budowli: mastab, świątyń i piramid. Pierwsza z nich to schodkowa piramida faraona Dżesera wybudowana w Sakkarze, a zaprojektowana przez Imhotepa. Kolejne, budowane przez władców IV dynastii w Gizie, to piramidy Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Monumentalne budownictwo egipskie jest świadectwem sprawnej organizacji państwowej, a także uwielbienia, jakiego doświadczali faraonowie. W Egipcie panował wtedy dobrobyt, czego przykładem może być dynamiczny rozwój rzemiosła i handlu.
Religia i polityka przenikały się, ale rola kapłanów nie była jeszcze tak wielka, jak w późniejszych okresach. W zasadzie można mówić o podporządkowaniu kapłanów władzy królewskiej. Za czasów V dynastii najważniejszym z egipskich bogów stał się bóg słońca Re, czczony w Heliopolis. Faraon został uznany za syna boga Re (Sa Re), a po śmierci uosabiano go z bogiem płodności i władcą podziemi Ozyrysem.
(ok. 2181–ok. 2133 p.n.e.)
Stopniowo pozycja religijna i polityczna faraona w państwie ulegała osłabieniu, a coraz większą rolę zaczęli odgrywać lokalni urzędnicy – nomarchowie. Postępująca decentralizacja doprowadziła do poważnego kryzysu władzy centralnej i w końcu do całkowitego załamania się władzy królewskiej i rozpadu państwa na dzielnice, przy czym wyraźnie zaznaczył się podział sprzed zjednoczenia, na Egipt Górny i Dolny. Trwającemu kilkadziesiąt lat pierwszemu okresowi przejściowemu, obok politycznego kryzysu (zaburzenia społeczne i inwazje z Azji), towarzyszyły zjawiska kryzysu kulturowego: niszczenie i dewastacja posągów królewskich, rabowanie grobowców i piramid, a także dekadencja w sztuce i literaturze (utwory o charakterze pesymistycznym).
(ok. 2133–ok. 1786 p.n.e.)
edność Egiptu odtworzył Mentuhotep II (XI dynastia) z Teb, rozpoczynając okres Średniego Państwa, które sięgało już po drugą kataraktę. Kolejny okres świetności państwa egipskiego, po jego zjednoczeniu przez Mentuhotepa II, rozpoczął się od panowania faraona Amenemhata I, który ponownie uczynił Memfis stolicą państwa. Dzieje Egiptu, zwłaszcza w czasie panowania XII dynastii, wkroczyły w epokę uważaną za klasyczną, zarówno przez samych Egipcjan w późniejszych okresach, jak i przez współczesnych badaczy. Władcy XII dynastii podbili Nubię do drugiej katarakty, a w celu eksploatacji kopalń miedzi i turkusów na Synaju utrzymywali tam liczne posterunki wojskowe. Faraon Senuseret III (Sesostris ) z XII dynastii znacznie przyczynił się do wzrostu potęgi Egiptu na arenie międzynarodowej m.in. poprzez liczne kampanie nubijskie (nawet na południe od drugiej katarakty) i wyprawę do Palestyny, która to wyprawa zapoczątkowała silne wpływy Egiptu w tym regionie. Przeprowadził on również reformy administracyjne i wzmocnił centralną władzę, ograniczając wpływy gubernatorów w prowincjach.
W czasach Średniego Państwa znacznie rozkwitł handel z Mezopotamią, Cyprem, Kretą, a rzecznikiem egipskim było Byblos, gdzie panowała miejscowa dynastia, posługująca się egipskimi hieroglifami.
Również w literaturze i sztuce nastąpiła tzw. epoka klasyczna. Szczególnie trwały okazał się język średnioegipski, będący klasycznym językiem tekstów religijnych i oficjalnych napisów królewskich. Z tego okresu pochodzą tzw. Teksty Sarkofagów, Nauki króla Amenemhata, a w budownictwie powstały takie dzieła, jak świątynia grobowa Mentuhotepa II w Deir el-Bahari, piramidy w rejonie Fajum. Z kolei podbój Nubii pociągnął za sobą konieczność budowy zespołu fortów w dolnej części tego kraju (Buhen, Semna). Znacznie rozwinęły się techniki jubilerskie i złotnicze.
Charakterystyczną cechą podbojów z okresu Średniego Państwa (w odróżnieniu od okresu Nowego Państwa) jest to, że miały one bardziej charakter ekonomiczny – utrzymanie szlaków handlowych, zdobycie surowców. Również w polityce wewnętrznej władcy starali się maksymalnie skonsolidować i wzmocnić strukturę państwa. Pomimo tych wysiłków nie udało się zahamować tendencji destabilizacyjnych. Jeszcze w okresie XIII dynastii Egipt pozostawał stabilny, jednakże u schyłku jej panowania państwo zaczęło tracić swą potęgę wewnętrzną i zewnętrzną. Drogą pokojowej migracji zaczęli pojawiać się nowi przybysze z Azji, co okazało się zapowiedzią obcego panowania w Egipcie w tzw. Drugim Okresie Przejściowym.
(ok. 1786–ok. 1567 p.n.e.)
Niektórzy badacze już XIII dynastię zaliczają do tego okresu, który charakteryzował się ogólną destabilizacją polityczną państwa i rozbiciem dzielnicowym. Nastąpił zmierzch kulturalny. Egipt utracił Nubię, Synaj i Palestynę.
W okresie tym panowali tzw. Hyksosi. Wywodzili się oni prawdopodobnie z ludności azjatyckiej, osiedlającej się już w czasach świetności Średniego Państwa, we wschodniej Delcie Nilu. Rządy Hyksosów reprezentowane były jako dwie równoległe dynastie (XV i XVI), kontrolujące większą część Dolnego i Środkowego Egiptu.
W Górnym Egipcie znaczną niezależnością cieszyli się tebańscy władcy z XVII dynastii i to oni właśnie toczyli liczne wojny z Hyksosami. Zmagania ich zwieńczył Ahmose (tradycyjnie uważany za założyciela XVIII dynastii) zdobywając twierdzę Hyksosów – Awaris. To pierwsze panowanie obcych władców w Egipcie pozostało na długo w pamięci przyszłych pokoleń. Ahmose ponownie zjednoczył kraj, który wkroczył w tzw. okres Nowego Państwa.
(1550–1070 p.n.e.)
W okresie tym Egipt osiągnął apogeum znaczenia i potęgi, czego wyrazem było narastanie jego ekspansjonistycznych dążeń i rozpoczęciem wielu działań wojennych. Egipcjanie wymusili respektowanie swoich interesów na ludach Azji: Hurytach, Hetytach, Babilończykach i Asyryjczykach. Najważniejsi faraonowie z XVIII dynastii, którzy przyczynili się do ekspansji egipskiej, to Totmes I i Totmes III. Jako znaczącą postać wymienić także należy królową Hatszepsut, która co prawda nie wsławiła się wyczynami militarnymi, ale poświęciła się głównie sprawom wewnętrznym państwa wznosząc wiele budowli (m.in. świątynię Milionów Lat w Deir el-Bahari), a także inicjując słynną wyprawę do krainy Punt.
W okresie Nowego Państwa najwyższym bogiem stał się Amon, z ośrodkiem kultu w Tebach. Jednak faraon Amenhotep IV (który przyjął później imię Echnatona), dokonał bezprecedensowej próby obalenia powszechnego w państwie kultu boga Amona na rzecz Atona, którego podniósł do rangi najwyższego bóstwa państwowego. Założył on również nową stolicę państwa – Achetaton. Faraon sam stał się kapłanem swojej religii, dążącej – jak sądzi wielu uczonych – do monoteizmu, co spotkało się z bardzo silną opozycją tebańskich kapłanów Amona, których wpływy polityczne i majątki były bardzo duże. Jego następca, Tutanchamon powrócił do doktryny religijnej Teb.
Po przeprowadzeniu reformy religijnej i reorganizacji państwa przez faraona Horemheba, Egipt stał się za XIX dynastii czołową potęgą ówczesnego świata. Kolejny wielki władca Ramzes II po zakończonych pokojem zmaganiach z Hetytami, podjął w czasie swoich rządów wielki program budowlany na niespotykaną dotąd skalę. Pomimo zewnętrznej świetności panowania Ramzesa II, pozostawił on państwo w stanie osłabienia, co było szczególnie niekorzystne wobec zagrożenia, jakie niebawem zawisło nad Egiptem pod postacią tzw. Ludów Morza. Wprawdzie ostatniemu wielkiemu faraonowi Nowego Państwa Ramzesowi III udało się odeprzeć ich atak, ale po jego śmierci rozpoczął się stopniowy upadek królestwa.
W okresie Nowego Państwa na drugim brzegu Nilu, na wprost Teb, powstała nekropolia władców Nowego Państwa tzw. Dolina Królów, gdzie chowano zmarłych monarchów. Pomimo podjętych środków ostrożności i zabezpieczeń, niemal wszystkie grobowce zostały splądrowane.
Nowe Państwo to nie tylko epoka świetności politycznej i militarnej, ale również niebywałego rozwoju sztuki. W ciągu panowania trzech dynastii od XVIII do XX powstało więcej pomników i budowli, aniżeli w okresach wcześniejszych czy późniejszych.
Architekturę, szczególnie za Ramessydów cechowała niezwykła monumentalność i bogaty wystrój. Powstały wielkie kamienne świątynie w Karnaku, Luksorze, Abu Simbel i Medinet Habu.
(ok. 1085–664 p.n.e.)
Tak jak w poprzednich okresach przejściowych Egipt był rozbity politycznie. Przy czym jeśli w Drugim Okresie Przejściowym główną rolę odgrywali Hyksosi, tak w tym okresie inicjatywę polityczną przejęły dynastie libijskie (XXII i XXIII) i kuszycka (XXV).
Na południu wokół ośrodka religijnego w Tebach powstało silne, niezależne państwo pod władzą kapłanów Amona. W 671 p.n.e. Memfis opanowali Asyryjczycy, którzy 8 lat później zajęli również Teby.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Staro%C5%BCytny_Egipt
Mezopotamia:
Mezopotamia południowa – Babilonia
Dziedzictwo królów III dynastii z Ur przejął władca Isin – Iszbi-Erra (2017-1985 p.n.e.), rozpoczynając rządy tzw. I dynastii z Isin. Władcy tej dynastii kontrolowali oprócz Ur m.in. jeszcze Uruk i Eridu, które w tym czasie były ważnymi ośrodkami religijnymi. Jednakże panowanie władców z Isin nie trwało zbyt długo i miało raczej lokalny charakter. Podobnie wyglądała sytuacja z innym ośrodkiem na południu - Larsą, w której rządzili władcy amoryccy i elamiccy, a do największego znaczenia ośrodek ten doszedł pod panowaniem Rim-Sina I, groźnego rywala wschodzącej potęgi władców Babilonu, któremu w końcu Larsa uległa. W Babilonie (dotychczas stosunkowo mało znaczącym ośrodku niedaleko Kisz) właśnie w XIX wieku p.n.e. – rozpoczął rządy Amoryta Sumu-Abum, założyciel tzw. I dynastii z Babilonu, której najwybitniejszym przedstawicielem był słynny Hammurabi. Doprowadził on potęgę swego państwa do rangi mocarstwa w Mezopotamii. Początkowo swoje wpływy i podboje rozszerzał dzięki poparciu Szamszi-Adada I z Asyrii, a także dzięki sojuszowi z władcą Mari. Po pokonaniu Larsy i podporządkowaniu sobie innych ośrodków w południowej Mezopotamii udało się Hammurabiemu stworzyć państwo jednoczące niemal cały ten obszar po raz pierwszy od czasów władców z Ur z czasów III dynastii. Podczas jego panowania Babilonia przeżywała okres wzrostu gospodarczego i kulturalnego. Rozwijała się sztuka i literatura – z tego okresu właśnie pochodzi sławny kodeks Hammurabiego (będący efektem dorobku kodyfikacyjnego poprzednich wieków, a szczególnie okresu III dynastii z Ur), zredagowano także ostatecznie, w formie jaka do nas dotarła, epos o Gilgameszu. Następcy Hammurabiego stopniowo tracili jego dorobek. Zaczęły się bunty południowych ośrodków babilońskich, a także we znaki zaczęli dawać się Kasyci, którzy ostatecznie w znacznym stopniu przyczynili się do upadku I dynastii babilońskiej, która upadła jednakże bezpośrednio pod uderzeniem Hetytów w l. 1600-1595 p.n.e. Jej ostatnim władcą był Samsu-ditana. Podobnie, jak i inne nacje w poprzednich i następnych wiekach, Kasyci również nie pojawili się nagle. Jeszcze kilkaset lat przed ich dominacją, stopniowo napływali do południowej Mezopotamii, m.in. poprzez osadnictwo i służbę w wojskach najemnych. Wykorzystując najazd Hetytów na Babilonię, Kasyci wkroczyli tamże i założyli dynastię, która panowała przez najbliższe kilka wieków (do ok. pierwszej połowy XII w. p.n.e.). Pierwszym kasyckim władcą na babilońskim tronie został Agum II, a lista panujących tej dynastii obejmuje 36 królów. Kasyci w całości zaadaptowali kulturę babilońską z poprzednich wieków. Ważną innowacją z czasów ich rządów jest nawiązanie w tytulaturze królewskiej do nazwy krainy (Babilonii), a nie tak jak poprzednio do samego miasta (Babilon). Z uwagi na to, że opanowali oni tylko południową część Mezopotamii, bez północnej części, gdzie dominowała Asyria, uwypukliły się różnice między tymi regionami. Schyłek panowania kasyckiego w Babilonii zaznaczył się już w drugiej połowie XIII wieku p.n.e., gdy najechali nią Asyryjczycy i pod wodzą Tukulti-Ninurty I zdobyli Babilon ok. 1230 r. p.n.e. Ostatecznie jednak przewagę w Babilonii Kasyci utracili w XII wieku p.n.e. na rzecz Elamitów, którzy w tym wieku najechali na Babilonię pod wodzą Szutruka-Nahhunty, który zdobył i złupił doszczętnie Babilon (1174 p.n.e.), wywożąc mnóstwo dzieł sztuki do stolicy swego państwa Suzy (m.in. słynną stelę z kodeksem Hammurabiego, którą tamże po wielu wiekach odkryli archeolodzy).
Przewaga Elamitów w Babilonii była przejściowa. Po nich, przez ok. pół wieku (1156-1103 p.n.e.), dominowała tam II dynastia z Isin (z Nabuchodonozorem I na czele), która z kolei uległa władcy asyryjskiemu, Tiglat-Pileserowi I (1117-1077 p.n.e.). Od tego czasu na terenie południowej Mezopotamii zaznacza się trwały wpływ Asyrii, z okresami przejściowego osłabienia ich władzy, podczas których dominacje zdobywają lokalne dynastie. Ten stan trwał aż do drugiej połowy VII wieku p.n.e., kiedy to powstało nowobabilońskie państwo założone przez semickich Chaldejczyków, istniejące przez ponad stulecie (652-539 p.n.e.). Państwo chaldejskie ze stolicą w Babilonie założone przez Nabopolasara (namiestnika asyryjskiego), to mocarstwo wykraczające poza całą Mezopotamię i sięgające aż do Egiptu. Do najwybitniejszych przedstawicieli władców tego okresu należał bez wątpienia Nabuchodonozor II (605-562 p.n.e.), który doprowadził swoje imperium na szczyty powodzenia, głównie przez swoją ekspansjonistyczną politykę mocarstwową. Za jego panowania do największego znaczenia w swoich dziejach doszedł Babilon, który został przez niego odbudowany (po zniszczeniach asyryjskich z 689 r. p.n.e.) i rozbudowany na niespotykaną dotąd skalę, a ślady monumentalnych budowli z tego okresu, możemy dzisiaj podziwiać na terenie Iraku, jak również w różnych muzeach świata. Państwo chaldejskie upadło po najeździe Medów i Persów, którzy pod wodzą Cyrusa w październiku 539 roku p.n.e. zdobyli Babilon, rozpoczynając tym samym nowy okres dziejów Mezopotamii pod rządami perskiej dynastii Achemenidów.
Mezopotamia północna – Asyria
Po upadku III dynastii z Ur północna i środkowa Mezopotamia zdominowana była głównie przez rywalizujące ze sobą plemiona amoryckie, ale występował tam także element akadyjski i hurycki. Jednakże to Amoryci kontrolowali najważniejsze ośrodki osadnicze, takie jak Aszur, Mari, Ekallatum czy Terqa i to właśnie spośród nich wyłonili się znaczniejsi władcy Mari (Jahdun-Lim, Zimri-Lim) i Asyrii (Szamszi-Adad I). Te dwa państwa prowadziły ze sobą ostrą rywalizację o panowanie na tych terenach. W Mari założycielem linii władców był Amoryta Jahdun-Lim, dość skutecznie potrafiący przeciwstawić się Asyrii, która rosła w siłę pod rządami Szamszi-Adada I. Po śmierci Jahdun-Lima Mari dostało się jednak pod kontrolę władcy asyryjskiego, który osadził tam jako namiestnika swego syna Jasmah-Adada. Ten stan nie trwał jednak zbyt długo, gdyż po śmierci Szamszi-Adada, krewny Jahdun-Lima – Zimri-Lim, ponownie objął władzę w Mari i doprowadził je do jeszcze większego znaczenia i potęgi niż Jahdun-Lim. Swój znakomity rozwój Mari zawdzięczało z jednej strony rozbudowanemu rolnictwu (ze znakomicie działającym systemem irygacyjnym), a z drugiej położeniu na szlaku handlowym – potęga tegoż ośrodka została złamana dopiero przez Hammurabiego i w zasadzie już nigdy się nie odrodziła. Inaczej rysowała się przyszłość Asyrii.
Wysoki dygnitarz asyryjski - relief z Dur Szarrukin
Asyria, po upadku III dynastii z Ur, zaznaczyła swój samodzielny byt polityczny pod rządami linii władców założonej przez Puzur-Aszura I, nawiązującej w sposób bezpośredni do imperium akadyjskiego, co jest widoczne m.in. w imionach władców: Sargon (Sargon I Asyryjski), Naram-Sin . Z tych czasów pochodzi pierwsza świątynia poświęcona Aszurowi, a samo miasto Aszur zostało ufortyfikowane. W sumie jednak niewiele wiadomo o tym okresie dziejów północnej Mezopotamii. Znacznie lepiej, pod względem źródłowym, wygląda sytuacja, gdy w północnej Mezopotamii zaczął rządzić, wspomniany wyżej w kontekście państwa Mari, Amoryta Szamszi-Adad, pochodzący z linii władców amoryckich rządzących dotąd Ekallatum. Kilkaset tabliczek z pismem klinowym, znalezionych w Mari, będących korespondencją między Szamszi-Adadem i jego synami, daje nam bardzo dobry wgląd w sytuację polityczną tego regionu. Właśnie za rządów tegoż władcy, północna Mezopotamia po raz pierwszy jest ośrodkiem imperium, które rozciągało się aż po Babilonię na południu. Trwają spory czy panowanie Szamszi-Adada I zaliczyć do dziejów Asyrii, jako tzw. okres staroasyryjski (będącym pierwszym etapem imperialnej wielkości Asyrii), czy też potraktować je odrębnie, jako królestwo Górnej Mezopotamii. Kontrowersja wynika m.in. stąd, że Szamszi-Adad nie był Asyryjczykiem tylko Amorytą, a więc założył amoryckie państwo na terenach północnej Mezopotamii, w tym Asyrii.
Po śmierci Szamszi-Adada I, jego królestwo straciło swą pozycję mocarstwową w Mezopotamii na rzecz państwa Hammurabiego. Gdy i potęga tego ostatniego się załamała, w północnej Mezopotamii zaznaczyły się bardzo silne wpływy Hurytów, ze szczytowym okresem ich dominacji w postaci państwa mitannijskiego w XVI wieku p.n.e., które zwasalizowało Asyrię. Przewaga Hurytów trwała w zasadzie aż do XIV wieku p.n.e., wtedy to Asyria, pod rządami Aszuruballita I (ok.1365-1330 p.n.e.), uniezależniła się od obcych wpływów i rozpoczął się w jej historii tzw. okres średnioasyryjski, który trwał aż do ok. połowy XI wieku p.n.e., zakończony inwazją Aramejczyków. Lud ten zaczął napływać na tereny Mezopotamii już pod koniec XII wieku p.n.e., wpływając zasadniczo na dzieje i kulturę całego Bliskiego Wschodu, co było widoczne m.in. w stosowaniu języka aramejskiego, jako języka mówionego na dużych jego obszarach. Przez około dwa stulecia Aramejczycy dominowali w północnej Mezopotamii, nie stwarzając jednak żadnego silnego organizmu politycznego. Ten czynnik m.in. przyczynił się do kolejnego odrodzenia Asyrii, które nastąpiło w IX wieku p.n.e., kiedy to tacy władcy jak Aszurnasirpal II (884-858 p.n.e.), Salmanasar III (858-824 p.n.e.), odtworzyli imperium średnioasyryjskie w północnej Mezopotamii, a także sięgnęli do jej południowej części oraz wyprawiali się aż na wybrzeża Morza Śródziemnego. Po krótkim intermezzo urartyjskim Asyria ponownie się odrodziła i zreorganizowała po rządami takich władców jak: Tiglat-Pileser III (ok. 745-727 p.n.e.), który uderzył na Syrię i Babilonię; Sargon II (ok. 721-705 p.n.e.), który poskromił Urartu, Sennacheryb (705-681 p.n.e.), Asarhaddon (681-669 p.n.e.) i Aszurbanipal (669-631 p.n.e.) – ci ostatni podporządkowali Palestynę, Egipt i Elam. Asyria stała się imperium o ogromnym zasięgu terytorialnym (podbijając nawet Egipt)- znakomicie rozwijały się miasta w północnej Mezopotamii, zwłaszcza te, które były stolicami Asyrii: Dur-Szarrukin i Niniwa. Jednak coraz większe trudności wewnętrzne doprowadziły w końcu do upadku państwa asyryjskiego, a ostateczny cios zadała mu nowa, chaldejska dynastia babilońska (wywodząca się od namiestników asyryjskich). Wojna, jak toczyła się u kresu istnienia imperium asyryjskiego o jego istnienie, niemal na zawsze zniszczyła regiony północnej Mezopotamii (zarówno pod względem gospodarczym, jak i politycznym), które w zasadzie już nigdy nie stały się ośrodkiem państwowotwórczym, ani nie odegrały większej roli w historii tego regionu, pozostając tylko prowincjonalną częścią tego lub innego imperium władającego olbrzymimi obszarami rozciągającymi się ze wschodu na zachód.
źródło:http://pl.wikipedia.org/wiki/Mezopotamia
Rozwój nauki i wynalazki w Egipcie
Rozwój nauki i wynalazki w Egipcie
Rozwinęła się kosmetologia:
Egipt w okresie starożytnym był krajem gdzie rozwijała się w bardzo dużym stopniu kultura, mogą świadczyć o tym liczne przykłady architektoniczne, dzieła literackie, rozwój religii, pisma, w końcu osiągnięcia w wielu dziedzinach nauki np.: matematyka, zwłaszcza geometrii i algebry oraz astronomia, i medycyna. Najbardziej wykształconą grupa ludzi byli kapłani, nieco gorzej urzędnicy. W Egipcie nie wykształciła się oddzielna grupa elity intelektualnej, dlatego można zaryzykować stwierdzenie, że to kapłani byli jedyną grupą, od której zależał rozwój nauki w starożytnym Egipcie.
W efekcie rozwoju astronomii kapłanie egipscy posiadali głęboką wiedzę i umiejętności astronomiczne np.:
- znali kalendarz słoneczny, oparty na cyklu obiegu Ziemi wokół Słońca,
- określili długość roku na 365 dni i podzielili rok na trzy części, w zależności od wylewy Nilu. Rok na 12 miesięcy po 30 dni i na końcu roku zostawało im 5 dni,
- ustalili podziału nocy i dnia na 12 godzin (stąd pochodzi określenie doby na 24 godziny),
- potrafili obliczyć terminy zaćmienia Słońca i Księżyca,
- obserwowali niektóre planety i gwiazdy np. Syriusza.
W medycynie dokonywano następujących osiągnięć:
- mumifikowano zwłoki,
- przeprowadzano niezwykle trudne operacje np.: oczu i mózgu, z zastosowaniem środków znieczulających,
- dokonywano trepanacji czaszki,
- przypalano torbiele,
- znano budowę serca i jego funkcje biologiczne,
- w dentystyce stosowali protezy,
- doskonała znajomość anatomii człowieka,
- wydzielono specjalizacje medyczne w zależności od choroby,
- wytwarzali proste narzędzia chirurgiczne,
- przy świątyniach powstawały pierwsze szkoły medyczne.
- W dziedzinie matematyki i geometrii Egipcjanie posiadali następujące umiejętności:
- obliczania pola powierzchni figur,
- odkryli „złoty środek” trójkąta,
- stosowali system dziesiętny, w którym najwyższą jednostką był jeden milion,
- znali zastosowanie symboli do określenia kolejności potęg,
- w celu obliczenia poziomu wód podczas wylewu Nilu stosowali nilomierze,
Papirus Ahmesa, jest uznawany za jeden z najważniejszych i najstarszych dokumentów matematycznych, który świadczy o tym, że Egipcjanie umieli posługiwać się ułamkami.
- Egipcjanie znali zastosowanie środków takich jak np.: henna, ochra, liczne preparaty na bazie mleka, miodu lub oliwy,
- znali bakteriobójcze i grzybobójcze działanie roślin i w celach leczniczych stosowali uzdrawiające kąpiele. Znajomość tę wykorzystywano również przy balsamowaniu zwłok.
Do innych przykładów świadczących o wysokim poziomie rozwoju nauki w starożytnym Egipcie mogą świadczyć następujące osiągnięcia:
- opanowano obróbkę miedzi,
- znali niektóre zasady magnetyzmu i akustyki. Ta ostatnia wiedza pozwalała im wzmacniać sztucznie siłę dźwięku,
- znali sposób zapalania pochodni przy zanurzeniu ich do wody,
- umieli produkować papirus,
- obliczać prawidłowo pomiary do budowy systemów irygacyjnych i piramid,wynaleźli zegar wodny.
źródło:http://historia.na6.pl/rozwoj_nauki_w_starozytnym_egipcie
| Osiągnięcia i wynalazki Egiptu | |
W starożytnym Egipcie:
- powstała sieć kanałów nawadniających pola, - wybudowano piramidy (pierwsza piramida miała kształt schodów, które według wierzeń miały prowadzić zmarłego faraona do nieba, następne budowano w kształcie ostrosłupa), - znano pismo (hieroglify), - pisano na papirusach, - istniał kalendarz, - umiano przewidzieć zaćmienie słońca, - przewidywano wylewy Nilu, - sztuka leczenia stała na bardzo wysokim poziomie.
źródło:http://interklasa.pl/sciaga/praca.php?idp=1706
|
Egipt i Mezopotamia dzisiaj
Egipt i Mezopotamia dzisiaj
Wojny izraelsko-arabskie (Egipt)
-konflikty zbrojne między państwem Izrael a państwami arabskimi, których główną przyczyną było utworzenie przezZgromadzenie Ogólne ONZ (29 listopada 1947), w części brytyjskiego terytorium mandatowego, niepodległego państwa żydowskiego i nieakceptowanie podziału Palestyny na część arabską i żydowską przez arabską ludność Palestyny oraz rządy innych państw arabskich.I wojna izraelsko-arabska
I wojna izraelsko-arabska (maj 1948 - lipiec 1949) wybuchła po proklamowaniu niepodległości przez Państwo Izrael (14 maja 1948). Wojska egipskie, syryjskie, jordańskie, palestyńskie, libańskie, irackie isaudyjskie wkroczyły na teren byłego brytyjskiego terytorium mandatowego, zajmując południową i wschodnią Palestynę oraz część Jerozolimy.
W pierwszych dniach wojny z agresorami walczyły jedynie oddziały Haganah, będące rodzajem pospolitego ruszenia. W maju 1948 rząd izraelski wydał postanowienie o natychmiastowym powołaniu do życia regularnej armii - Sił Obrony Izraela (IDF), która skutecznie odparła ataki arabskie, a następnie uderzając w najsłabsze punkty obrony arabskiej poszerzyła terytorium przyznane Izraelowi przez ONZ o przeszło 6,7 tys. km2.
1949 państwa arabskie zmuszone były do podpisania z Izraelem układów o zawieszeniu broni (24 lutego - Egipt, 23 marca - Liban, 3 kwietnia - Jordania, 20 lipca - Syria, Arabia Saudyjska wycofała się z wojny bez podpisania układu), w których uznawały linie frontowe za tymczasowe granice.
W pierwszych dniach wojny z agresorami walczyły jedynie oddziały Haganah, będące rodzajem pospolitego ruszenia. W maju 1948 rząd izraelski wydał postanowienie o natychmiastowym powołaniu do życia regularnej armii - Sił Obrony Izraela (IDF), która skutecznie odparła ataki arabskie, a następnie uderzając w najsłabsze punkty obrony arabskiej poszerzyła terytorium przyznane Izraelowi przez ONZ o przeszło 6,7 tys. km2.
1949 państwa arabskie zmuszone były do podpisania z Izraelem układów o zawieszeniu broni (24 lutego - Egipt, 23 marca - Liban, 3 kwietnia - Jordania, 20 lipca - Syria, Arabia Saudyjska wycofała się z wojny bez podpisania układu), w których uznawały linie frontowe za tymczasowe granice.
II wojna izraelsko-arabska
II wojna izraelsko-arabska (październik 1956 - marzec 1957), zwanakryzysem sueskim. Po ponownym otwarciu cieśniny Tiran dla izraelskiej żeglugi, Izrael wycofał się (marzec 1957) z półwyspu Synaj, okręgu Gazy i okolic zatoki Akaba.
III wojna izraelsko-arabska
III wojna izraelsko-arabska (5-10 czerwca 1967), tzw. wojna sześciodniowa.
IV wojna izraelsko-arabska
W wyniku IV wojny izraelsko-arabskiej (6-22 października 1973), zwanej także wojną Jom Kippur, Izrael wzmocnił swą pozycję polityczną i militarną. W 1979 podpisano izraelsko-egipski układ pokojowy, na mocy którego Egipt odzyskał półwysep Synaj w zamian za uznanie Państwa Izrael i nawiązanie z nim stosunków dyplomatycznych.
V wojna izraelsko-arabska
V wojna izraelsko-arabska, inwazja na Liban (6-11 czerwca 1982) - Izrael, wykorzystując libańską wojnę domową, wysłał do Libanu armię w celu zlikwidowania oddziałów Organizacji Wyzwolenia Palestyny, mających główną siedzibę w Bejrucie. Lądowe siły izraelskie starły się z przebywającymi w Libanie od 1976 z tytułu mandatu Ligi Państw Arabskichwojskami syryjskimi. 11 czerwca podpisano izraelsko-syryjskie zawieszenie broni. Pośrednictwo ONZ doprowadziło do ewakuacji oddziałów palestyńskich z Bejrutu. Wojska izraelskie wycofały się z Libanu w 1985. Pod kontrolą izraelską pozostała tzw. strefa bezpieczeństwa (pas o szerokości 8-10 km w południowym Libanie, wzdłuż granicy izraelsko-libańskiej), praktycznie okupowana przez wojska izraelskie od 1978.
Mezopotamia
– Międzyrzecze, nazwa przejęta z języka perskigo Miyanrudan i aramiejskiego Beth-Nahrain) to starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu rzek: Tygrysu i Eufratu. Na obszarze tym w starożytności rozwijał się szereg kultur, państw i imperiów, których twórcami były różne ludy(Sumerowie, Akadyjczycy, Asyryjczycy, Amoryci,Huryci, Kasyci, Chaldejczycy), kontynuujące jednak wspólne dziedzictwo kulturowe. Powszechnie uważa się, że właśnie na terenach Mezopotamii narodziła się pierwsza cywilizacja.
Granice geograficzne Mezopotamii przedstawiają się następująco: od strony północnej jest ona ograniczona łańcuchami górskimi południowo-wschodniej Anatolii (m.in. Taurus), które stopniowo łączą się ze wschodnią granicą Mezopotamii, którą jest potężny łańcuch górski Zagrosu, oddzielający ją od Wyżyny Irańskiej. Od strony południowej, na dość krótkim odcinku, granicą Mezopotamii jest linia brzegowa Zatoki Perskiej, a następnie, dochodząc do pustyni Wielki Nefud i Syryjskiej, granica Mezopotamii biegnie równolegle do biegu Eufratu wzdłuż wymienionej pustyni w kierunku północnym aż do północnej Syrii.
Subskrybuj:
Posty (Atom)